Zondag 4 mei 2025, Dodenherdenking. Ik was erbij, op de Amsterdamse Stille Tocht en de herdenking erna op de Dam. Andere jaren startte de tocht voor het stadhuis, maar daar werd verbouwd. Het vertrekpunt was daarom verlegd naar een plek op het Museumplein ter hoogte van het Zigeunermonument Hel en Vuur.

Er was een podium  geplaatst dat was overspannen met een groot baldakijn. Burgemeester Femke Halsema hield er haar openingstoespraak. Ze sprak over onrecht en geweld in de wereld, en dat wij toekijken zonder dat het stopt. Ze sprak over rechteloosheid, over landen waar mensen worden opgepakt en opgesloten zonder enige vorm van rechtspraak.

Ik keek naar het baldakijn en probeerde haar te ontdekken. Zij is klein. Ik ben klein. Ik kon haar niet echt zien tussen alle hoofden door.

Mijn ogen gleden weg, over het baldakijn naar boven. Daarachter torenden twee zwaar beveiligde kantoorvilla’s omhoog. Ik zag ook twee vlaggen: de Turkse en de Amerikaanse.

Hier, achter dat podium met baldakijn, bevonden zich de consulaten van Turkije en de Verenigde Staten. Ze werden even gekneveld door Halsema’s woorden – de consulaten van twee landen waarvan de huidige leiders, Erdogan en Trump, zeer actief de rechteloosheid belijden waar die woorden zich tegen keerden.

Na de toespraken ging het in stilte in een stoet naar de Dam voor de herdenking daar. Het was er, met zestienduizend aanwezigen, veel drukker dan vorig jaar. Toen kwamen er slechts vierduizend mensen.

Premier Schoof sprak na de twee minuten stilte. Direct daarop klonk uit het publiek, een eind van mij vandaan, een korte schreeuw van een vrouwenstem. Ik kon haar niet goed verstaan maar maakte uit de klanken op dat ze iets riep uit protest tegen het Gaza-beleid van Schoof en zijn kabinet.

Er ontstond wat rumoer. Dat nam toe toen er, op het moment waarop de kamervoorzitters namens het volk – namens ons – een krans legden, nog iets geroepen werd. Deze keer was de kreet gericht tegen Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma.

Schoof is ijdel en hypocriet. Hij blijft erbij dat Nederland Israël – in casu Netanyahu en zijn acolieten  – moet blijven ondersteunen in de moordpartij die gaande is op de Palestijnen in Gaza. Schoof wil vooral zijn kabinet laten voortbestaan.

Schoof is ambitieus, hij wil graag premier zijn van iedereen en vindt het misschien van belang om de geschiedenisboeken te halen. Hij had als nagenoeg gepensioneerde hoge ambtenaar zijn ongebruikelijke gang naar het minister-presidentschap absoluut niet hoeven maken.

Schoof wil de schade beperken van het door de PVV als grootste regeringspartij voorgenomen beleid. Maar je kunt een ideologie die vanbinnen rot is niet heel maken, hoe breed zij ook gedragen lijkt. Je moet haar begraven en onder de grond laten uitzieken, zodat ze hopelijk verdwijnt maar in ieder geval niet omhoog komt.

Over Martin Bosma kan ik kort zijn: hij is de personificatie van fascistisch gedachtegoed en kan dus mij en miljoenen andere Nederlanders onmogelijk vertegenwoordigen. Dat hij voorzitter van de belangrijkste kamer van ons parlement is, doet daar niets aan af. Zijn kranslegging is een gotspe.

De kreten werden her en der rondom mij veroordeeld. Het zou de protesterenden ontbreken aan respect. Maar iedereen die meent dat een kreet tegen Schoof of Bosma tijdens de Dodenherdenking respectloos is, gaat voorbij aan het feit dat je je protest juist op zo’n moment moet laten horen. Dat is pas oprecht eer bewijzen aan slachtoffers van geweld en fascisme. Het is je verzetten tegen onrecht.

Tijdens de herdenking leek er een smet op de naam Gaza te rusten. Het woord mocht niet worden genoemd. Ik zag later op een journaalbeeld dat een vrouwelijke demonstrant die dat toch waagde, door de politie gewelddadig de mond werd gesnoerd.

Helaas werden de kreten op de Dam in de nieuwsberichten voornamelijk doodgezwegen. En toch blijven mensen het zeggen: tot hier en niet verder!

Daar is in deze tijd moed voor nodig, en misschien is dat het wel waar degenen die de demonstranten en de protestschreeuwers afwijzen, moeite mee hebben. Misschien confronteert hun openlijke dapperheid en kwetsbaarheid ze zo zeer met de werkelijkheid dat het ze nog banger maakt in een angstige tijd.

Of misschien – en nu heb ik een slechte gedachte – sympathiseren sommige afwijzers stilletjes met het gedachtegoed waar de uitroepen zo voor waarschuwen.

Na de kransleggingen en nog binnen de hekken, toen veel mensen de Dam al aan het verlaten waren, discussieerden we er met een klein groepje over na. Vijf mensen met gevarieerde meningen, vreemden voor elkaar die over het gebeurde in vrede en vrijheid met elkaar van gedachten wisselden.

Dat was winst. Kreten van protest blijven nooit zonder enig positief effect.