Een verdieping boven mij is men bezig een paleis te bouwen. Het zoveelste in dit flatgebouw. De oude dame die er huurde, ging naar een verzorgingshuis. Het appartement werd door de woningcorporatie verkocht. Dat gebeurde allemaal een half jaar terug.

Blijkbaar heeft de nieuwe eigenaar nu het goud gevonden om de boel te gaan vergulden. Al die tijd stond de eertijds sociale huurwoning leeg.

Ja, het kan soms even duren voor de financiering is afgerond. Maar dan is het met de rust voor de buren rondom wel direct voorbij – de zondag niet uitgezonderd.

Er wordt gehakt en gebroken, er kruimelt puin en er vallen brokken. Door het gewapende beton van het gebouw heen plant de herrie zich voort. Ik vermoed dat alle tussenwanden eruit gaan.

De flat hierboven was er net zo een als de onze; de jaren zestigarchitectuur nog nagenoeg intact.

Een doorzonwoning met tussendeuren voorzien van ribbelglas ramen om het licht overal vrij baan te geven. De houten kozijnen eromheen ingemetseld in tussenwanden van poreuze betonsteen, gestuukt om behang te kunnen dragen, boven de deuren doorlopend tot het plafond. De plinten, drempels en het lijstwerk handgetimmerd.

De krappe wc en de gesloten keuken halfhoog betegeld, de eenvoudige badkamer met granito vloer driekwart. Tegels van vijftien bij vijftien, in specie gezet en met dito voegen. Geblokte velden van gelig glimmend glazuur, passend bij het lichte beige van de gelakte deuren en kozijnen. Want gebroken wit, dat was de enkele smaak waaruit men in de opbouwjaren kiezen kon.

Alles toont stoer, stevig en strak, het scherpe timmermansoog is erlangs gegaan. Hier zijn ambachtslieden aan het werk geweest. Hier werden, meer dan een halve eeuw geleden, de vastberaden rechtlijnige trekken van het functionalisme afgeleverd.

Eentonig? Ach, zo’n compacte vierkamerflat met blokverwarming, het was heel wat voor die tijd.

Nu vinden we de ruimtes klein, de muren een sta in de weg, de keuken te simpel, de bescheiden badkamer armoedig. Zonder scrupules wordt alles eruit geslagen, inclusief handgetimmerd houtwerk en ribbelglas. Meedogenloos wordt het erfgoed van de ambachtsman weggevaagd.

Niet goed genoeg bevonden voor de nieuwe mens.

Glad, drempelloos en breed, dat schrijft de tijd nu voor. Een cocon waarin men van ruimte naar ruimte moet kunnen schuifelen, zonder weerstand te ontmoeten, zonder de voeten op te hoeven tillen.

Een woonkamer gevuld met loungebank om zich op neer te kunnen vlijen, een open keuken waarin het antracietkleurige composiet aanrecht ruimte biedt om thuisbezorgd-pizza’s op te stapelen, een badkamer die bevredigt middels massagedouche en menshoge spiegel, een wc waarin men weids de weldoorvoede kont kan keren.

Een woning die volop in staat stelt om te navelstaren – dát is het droomhuis van de nieuwe mens.

Ons flatgebouw valt langzaamaan in particuliere handen en ik dacht dat ik mij met de bijbehorende regelmatige verbouwingskoorts verzoend had, omdat die gekoppeld was aan het voorrecht van het wonen in een modernistische jaren zestigflat, pal in het overdadige groen van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam.

Want kijkend naar buiten, door de grote ramen, weet ik het zeker: je woont hier middenin een iepenbos.

Maar misschien gaat bij mij de leeftijd tellen, want wat geldt voor mij, geldt dat ook voor wij? Voor ‘we’ in algemene zin? Wordt er nog rondom gekeken? Naar wie er woont en naar hoe het bedoeld was?

Zien we het optimistische ‘licht, lucht en ruimte’ en het solidariteitsidee van de jaren vijftig en zestig nog? Of hebben we dat vermogen onderweg ergens verloren? Onderweg naar de geïndividualiseerde wegwerpmaatschappij van het hyperconsumentisme, die haar wortels – eigenaardig genoeg – in die sobere opbouwjaren vindt.

Verbouwingskoorts. Weemoed vult mijn hart als ik de afbraak hoor. Maar ach, het is de nieuwe eeuw die net zo goed gerechtigd is haar erfgoed te ontwikkelen.

Ondertussen ervaart een kring van nieuwe buren in het flatgebouw de toorn des overvloeds van het op het doorzonappartement gehypothekeerde goud uit de hoorn des overvloeds die de bank aan de nieuwe eigenaar beschikbaar stelde. Het is een merkwaardige manier van kennismaken.